भगूरचे श्री रेणुका माता मंदिर एक ऐतिहासिक आणि धार्मिक स्थळ आहे, ज्याची स्थापना भृगु ऋषींनी केली असल्याचे मानले जाते. या मंदिरात पौराणिक कथा, धार्मिक श्रद्धा आणि परंपरा एकत्र गुंफलेल्या आहेत. या मंदिरात नंदादीप वर्षभर प्रज्वलित असतो, जो भक्तांच्या निष्ठेचे प्रतीक आहे.
मंदिराच्या समोर असलेले बारव अहिल्याबाई होळकर यांनी बांधले असल्याचे सांगितले जाते. सलग तीन ते चार मंगळवार या बारवात (कुंड) स्नान केल्यास त्वचारोग नाहीसा होतो अशी आख्यायिका आहे. पौराणिक कथा सांगते की, सीता मातेचे हरण झाल्यावर प्रभु श्रीराम यांनी रेणुका मातेचे दर्शन घेतले होते.
चिंगरे कुटुंबीयांची मंदिराच्या पूजेतील भूमिका महत्त्वाची आहे. पूर्वी देवीची पूजा देशमुख कुटुंबाकडे वतनदार म्हणून होती, परंतु त्यांनी चिंगरे कुटुंबाला हा मान दिला. मंदिरातील देवीचे परंपरागत दागिने फक्त काही विशिष्ट दिवसांवरच परिधान केले जातात.
मंदिराचा जीर्णोद्धार १९४१ मध्ये नाशिकच्या धंटीग कुटुंबाने केला होता आणि २०१२ मध्ये मंदिराच्या ट्रस्टने भक्तांच्या मदतीने त्याचे पुनर्निर्माण केले. या जीर्णोद्धाराने मंदिर अधिक भव्य आणि आकर्षक बनले आहे.
नवरात्रोत्सव आणि चैत्री पौर्णिमा हे मुख्य उत्सव असतात, ज्यावेळी देवीला विशेष पोशाख आणि दागिने घालून सजवले जाते. या काळात मोठ्या संख्येने भक्त देवीच्या दर्शनासाठी येतात. मंदिर धार्मिक पर्यटन आणि अध्यात्मिक केंद्र म्हणून महत्त्वपूर्ण आहे, आणि भक्तांच्या आस्थेमुळे हे ठिकाण विशेष महत्त्वाचे बनले आहे. अशा या ऐतिहासिक तीर्थक्षेत्राला भक्तांनी एकदा अवश्य भेट द्यावी.
संकलन:- श्री मनोज बंडोपंत कुवर
भगूर नाशिक